Halima Hamdi Gure
Bouhedda Ghalia
Hossam El-Din Elsefy
الزواج الشرعي، الزواج السرّي، وصور الزواج السرّي، القبائل الصومالية، المقاصد الشرعية، حكم الزواج السري
تناول هذا البحث مفهوم الزواج الشرعي في منظور الفقه الإسلامي ومشروعيته وأركانه وشروطه ومقاصده. كما تطرق إلى توصيف ظاهرة الزواج السري وصوره السائدة بين القبائل الصومالية في كينيا للتعرف على مدى موافقتها لضوابط الزواج الشرعي مع مراعاة المقاصد التي من أجلها شرع الزواج كحفظ النسل والأنساب، فإن المشكلة تكمن في التمسك بأقوال الفقهاء أو معارضتها دون مراعاة المفاسد والمصالح المترتبة على العمل بالحكم؛ لأن أحكام الشريعة الإسلامية منوطة بمقاصدها ولا مغايرة بينهما. ومن الأهمية تناول أحكام صور الزواج السري في ضوء مقاصد الشريعة ودراستها دراسة ميدانية تنتج حلولا هامة للمشاكل السائدة في المجتمعات. يتم استخدام المنهج الاستقرائي في تتبع و جمع المادة العلمية المتعلقة بعناصر البحث، ورصد الكيفيات والآليات التي تقع ُ بها صور زواج السّر، ويتم هذا من خلال الرجوع إلى المكتبة الإسلامية في الفقه الإسلامي، والاستعانة بالمصادر المتعلقة بهذا الموضوع في كينيا. في شرح صور الزواج السري المنتشرة بين القبائل الصومالية في كينيا، وفي بيان و أقوال العلماء في حكم كل الصور، وترجيح آرائهم بما يناسب واقع القبائل الصومالية الكينية من أجل الوصول إلى الحكم الشرعي المناسب، قد أجريت المقابلة الشخصية القضاة والدعاة والشيوخ والأطباء وبعض من مارس هذا الزواج من أفراد القبائل الصومالية في كينيا من طلبة الجامعات وبعض المتزوجين من الرجال، والأرامل والمطلقات، لاستكشاف نظرتهم لصور الزواج السري والأسباب المؤدية إلى ممارستها والآثار المترتبة عليها. خلص البحث إلى أن ممارسة الزواج السري وانتشاره في أوساط القبائل الصومالية في كينيا قد أدى إلى هتك أعراض النساء، وتفكك كثير من الأسر المسلمة، وشاعت الفواحش والمنازعات نتيجة تحيل أهلها لتحقيق رغباتهم بحجة الحاجة والضرورة وتتبعهم لبعض آراء العلماء التي لها قيود وحدود كالأخذ بعدم اشتراط الولاية في الزواج.
Abu Abdallah, Ahmad ibn Muhammad ibn Hanbal al- shaybani. (n d). Musnad Ahmad. (n p). al- sayid Abu al- Muadi al- Nuri. (Tahqiq). Beirut: Dar al-Marefah.
Abu Abdallah, Malik ibn Anas al- asbahi. (n d). Al- Muwatta. (n p). Beirut: Dar Ihya al- Turath al- Arabi.
Abu Abdillahi, Muhammad ibn Idris al- Shafii. (1393AH). Al umm. (p2). Beirut: Dar al- Marefah.
Abu al- Fida. Ismail ibn Umar ibn Kathir. (1420AH- 1999CE). Tafsir al- Quran al Azim. (p 2). Sami ibn Muhammad Salamah. Dar Dayi bah.
Abu Daud, Sulayman ibn al- Aishath ibn al- Sijhstani. (n d). Sunan abi Daud. (n p). Beirut: Dar kitab al- Arabi.
Abu Muhammad, Abdallah ibn Abdul al- Rahman. (1407AH). Sunan al- Darimi. (P1). Beirut: Dar al- kutub al- Arabi.
Abu Muhammad, Ali ibn Ahmad ibn Said ibn Hazm.(n d). Muhallah. (n p). Beirut: Dar al- Fikr.
Abu Qassim, Muhammad ibn Hibban ibn Ahmad al- Tamimi al- Busti. (1404AH- 1993CE). Sahih ibn Hibban. (p2). Beirut: Muassasah al- Risalah.
al- Bahuti, Mansur ibk Yunus al- Buhiti. (1402 AH). Kashhaf al- qina. (n p). Hilal Muslhi. (Tahqiq). Beirut: Dar Fikr.
Al- Bayhaqi, Ahmad ibn Husayn ibn Ali al- Bayhaqi. (1414 AH- 1994CE). Sunan al- Kubra. (n p). Muhammad Abdul al- Qadir ata. (Tahqiq). Makkah al- Mukarram: Maktabah Dar al- Baz.
Al- Bukhari, Muhammad ibn Ismail al- Bukhari. (1987CE). Al- Jami al- Sahih al- Mukhtasar. (p3). Mustafa Dib al- Bagha. (Tahqiq). Beirut: Dar Ibn Kathir.
Al- Dardir, Ahmad ibn Ahamad ibn abi Hamid al- Adawi al- Dardir. (n d). Sharh al- saghir. (n p). Beirut: Dar al- Fikr.
Al- Dusuqi, Muhammad ibn Ahmad ibn Arafa al- Dusuqi. (1997 CE).Hashiyat al- Dusuqi. (p1). Beirut: Dar al- Fikr.
Al- Jaziri, Abdul al- Rahman al- Jaziri. (n d). al- Fiqh Ala al- Madhahib al- Arba. (n p). Beirut: Dar Kutub al- Ilmiyah.
Al- kasani, Ala al- Din al- Kasani. (1982AH).Badai al- Sanai. (n p) Beirut: Dar Kutub al- arabi.
Al- maldevi, muhammad abu Bakar. (2008CE). Ishtirad idhni al- wali fi Zawaj al Marati. Malaysia:Jamatu al- Islamiyah.
Al- Maqqari, Ahmad ibn Muhammad al- Maqqari. (n d). al- Misbah al- Minir. (n p). Egypt: Maktabah al- Misriah.
Al- Nawawi, Yahya ibn Sharaf al- Nawawi. (1392AH). Sharh Sahih Muslim. (p2). Beirut: Dar Ihya Turath al- Arabi.
Al- Ramli, Shum al- Din Muhammad ibn abi Abbas al- Ramli. (1404AH). Nihayat al Muhtaj. ( n p).Beirut: Dar al- Fikr.
Al- Rubeysi, Abdul al- Aziz ibn Muhammad. (1425AH). Al- Zawaj al-Siri fi al- Fiqhi al- Islami. Majalah Jamia al- Imam al- suadiyah. Al- Majalah 2. al- Adad1.
Ashqar, Usama Umar Sulayman. (2000CE). Mustajaddad Fiqhhiyah fi qadhayah al- Zawaj wa al- talaq. (p1). al- urdun: Dar al- Nafais.
Bahar, Somayeh Abdul Rahman Adtiyeh. (2006CE) Aqud Muasirah fi Fiqh al- Islami. Qaza: Jamiatu Qaza.
Gure Halima Hamdi. (2014CE). Al- Zawaj al- Siri fi al- Qabail al- Somalia al-kinyiyah wa Moqif al- Shariah minhu. Uganda: Jamatu Uganda.
Ibn Abdul al- Barr, Yusuf ibn Abdallah ibn Mohammad ibn Abdul al- Barr. (1400AH- 1973CE). Al- Kafi fi Madhhab Malik. (n p). Muhammad ibn muhammad Ahid walad Madik al- Mauritani. Al- Riyadh: Maktabah al- Riyadh al Hadithiyah.
Ibn Faris, Abu Husain Ahmad ibn Faris ibn Zakaria al- Qazwin. Mujam Maqayis al Lughah. (1399 CE- 1979 AH). Abdul al- Salam Muhammad Harun. (Tahqiq). (n p). Beirut: Dar Fikr.
Ibn Hajar, Ahmad ibn Hajar al- Asqalani. (1379AH). Fath al- Bari. (n p). Beirut: Dar al- Marefah.
Ibn Mahammad, Jamal IBN Mahammad ibn Mahmud. (2004AH).al- Zawaj al- Urfi Fi mizan al- Islam. (p1). Beirut: Dar al- kutub al- Ilmiyah.
Ibn Majah, Muhammad ibn Yazid Abu Abdallah al- Qazwini. (n d). Sunan ibn Majah. (n p). Muhammad Fuad Abdul Baqi. (Tahqiq). Beirut: Dar al- Fikr.
Ibn Mandhur, Muhammad ibn Mukarram ibn Mandhur al- Ifriqi al Misri. (n d). Lisan al- Arab. (p 1) Beirut: Dar al- Sadir.
Ibn Nujaym, Zayn al- Din ibn Ibrahim. (n d). al- Bahr al- raiq. (p1). Beirut: Dar al- Fikr.
Ibn Qayyim al- jawziyia, Muhammad ibn abi Bakr Ayyub al zuri. (1973). I’laam ul muwaqqi’eena. (n p). Tah Abd al- Rauf sad. (Tahqiq). Beirut: Dar al- jabal.
Ibn Qudamah.Abdallah ibn Ahmad ibn Qudamah al- Maqdisi. (1405AH). Al- Muqni. Beirut: Dar al-Fikr.
Ibn Rusd, Muhammad ibn Ahmad. (1395AH- 1975EC). Bidayatul Mujtahid. (p4). Egypt: Tabaatu Mustafa al- Babi al- Halabi & his Children.
Khalaf, Abdul Wahab. (1410 AH-1990CE). Ahkam al- Ahwal al- Shakhsiyah. (p 1). Kuwait: Dar al- kalam.
Khalil Imam Husseinyn. (2002CE). Al- Zawaj al- Siri fi Osad al- Shabab. (p1). Cairo: Dar al- Misriyah al- Mahssusah.
Kitab, Hassan al- sayed Hamid. (1430AH- 2009CE). Maqasid al- Nikah Wa Atharuhu Darasatu Muqaranah. (n p). al- Madinah al- Munawara: Jamia tiba.
Muslim, Muslim ibn al- Hajjaj ibn Muslim al- Neysaburi. (n d). Sahih Muslim. (n p). Muhammad Fuad Abdul al Baqi. (Tahqiq). Beirut: Dar Ihya al- Turath al- Arabi.
Yusuf Sardud. (2016-2027CE). Al- Maqasid al- Shariyah al- Islamiyah al- Mutaaliqah bil al- Usrah. (np). Al-Jazair : El- Bayadh.
Ali, Abdi Fatah Hassan. Elopement marriage In Somalia, 2016, Retrieved on Friday, November25, 2016.
Kenya population by Tribes, http://softKenya.com/Kenya/Kenya_population/2018, retrieved on April 7, 2018.
https://www.zawaj.com/tag/nikah-requirements/2017, Retrieved on November 5, 2017.
www.everyculture.com/Africa-Middle-East/Somalis-Marriage-and-Family.htm
www.islamweb.net/en/article/149414/secret-marriage-and-its-dangerous-impact, 2009, retrieved on April 2, 2009.
قائمة المقابلات الشخصية
Kh. K.A. (2018, August25). Interview by H. H. G. Kinsmen. East leigh: 12 street.
- A. S. (2018, August 16). Interview by H. H. G. Deputy khadi. His office Upper Hill. Nairobi.
- U. (2018, August 9). Interview by H. H. G. Khadi. Garrisa.
M.SH. A. (2018, September 15). Interview by H. H. G. Imam Masjid. East leigh: 8 Street.
- N.A. (2018, August 25). Interview by H. H. G. Student of University of Moi. East leigh: 12 street.
- KH. M. (2018, September 25). Interview by H. H. G. one Ulamma Nairobi. East leigh: East leigh Mall.
M.M.A. (2018 August 7). Interview by H. H. G. Dean Faculty of al- Shariah $ Islamic Studies university of Umma. Thika.
- (2018, August 15). Interview by H. H. G. Student in University. East leigh: her house.
- (2018, August 16). Interview by H. H.G. Student. Masjid east leigh Mall.
M.S.M. (2018, September 2). Call. Interview by H. H. G. Married. Nairobi.
- J. H. (2018, September 13). Interview by H. H. G. at her House. East leigh: 4street.
A.R.A.K. (2028, August 25). Interview by H. H. G. Assistant Khadi. East leigh: office jump street.
- A. SH. (2028, August 26). Call. Interview by H. H. G. Married. East leigh: 6 street.
DOI: 10.46722/hkmh.4.1.21k